De Hunneschans bij het Uddelermeer is een archeologisch monument welke waarschijnlijk dateert uit de middeleeuwen. Het betreft een ringwalburg of walburg bestaande uit een grote aarde wal met een diameter van circa 160 meter. Men vermoed dat de Hunneschans is gebouwd in opdracht van het graafschap Hamaland welke behoorde tot het Karolingische Rijk. De Karolingen waren een dynastie die het Frankische Rijk regeerde van de 8e tot circa de 10e eeuw. Er zijn ook bronnen die menen dat het graafschap Hamaland is voortgevloeid uit de Germaanse stam der Chamaven maar bewijs hiervoor is echter niet voor handen. De reden dat de graven van Hamaland de Hunneschans hebben laten bouwen is waarschijnlijk ter bescherming van de handelsroute tussen de Veluwe en de Noordzee. De Hunneschans bestaat uit een bijna ronde hoefijzervormige aarde wal die direct tegen het Uddelermeer is aangebouwd. Het terrein binnen de ringwal is circa 100 bij 100 meter en de aarde wal die een gemiddelde doorsnede heeft van 30 meter is op de meeste plaatsen zo'n 4 meter hoog. Rondom de buitenzijde van de aarde wal bevind zich ook nog een gracht waarvan men altijd vermoede dat hier ooit water in heeft gestaan. Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat dit waarschijnlijk nooit het geval is geweest. De naam Hunneschans zou een verwijzing zijn naar de Saksen die vroeger ook wel Hünne werden genoemd. Een tweede verklaring van de naam verteld dat hunne in onder andere de Oost-Friese taal dode betekend. In de afgelopen 150 jaar is er rond de Hunneschans diverse malen een archeologisch onderzoek uitgevoerd wat heeft aangetoond dat het oudste gebruik van het terrein valt terug ter herleiden naar het midden en laat Mesolithicum.
 |
| Panorama foto van de Hunneschans anno 2018 |
Archeologisch onderzoek
Het eerste archeologische onderzoek bij de Hunneschans vond plaats tussen 19 en 22 september 1842 en werd uitgevoerd door de heer L.J.F. Janssen die werkzaam was bij het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Tijdens dit onderzoek is zowel de schans uitvoerig onderzocht en opgemeten als wel enkele grafheuvels die zich dicht bij de Hunneschans bevinden. In de schans zelf werden diverse bewerkte vuursteentjes gevonden en slechts een enkele potscherf. In het omliggende terrein werden overigs nog circa 100 bewerkte vuurstenen gevonden. Onderzoek in de grafheuvels leverde een groot aantal fragmenten op van verbranden beenderen en wederom enkele bewerkte stukjes vuursteen. Wat wel opvalt is dat er in de grafheuvels geen enkel spoor van potscherven dan wel intacte urnen zijn aangetroffen. De uitkomst van het onderzoek stelt dat zowel de schans als de grafheuvels mogelijk uit de zelfde tijd dateren, temeer omdat de grafheuvels zich aan weerszijde dicht tegen de schans aan bevinden. Een duidelijke conclusie wist men toen de tijd niet stellen door het ontbreken van bodemvondsten. Maar men ging er meer of min vanuit de schans een overblijfsel was van Germaanse afkomst uit de tijd van voor de Romeinen. Mogelijk voor religieuze doeleindes of als woonplaats.
 |
| Tekening van de Hunneschans uit circa 1844. Opgetekend door de Heer Haasloop Werner en gepubliceerd in het boek Nederlandsch Magazijn ter verspreiding van Algemeene en nuttige kundigheden 1844 |
Een tweede archeologisch onderzoek wat meer geheimen van de Hunneschans prijs gaf vond plaats in 1908 in opdracht van Koningin Wilhelmina. Aan de hand van dit onderzoek concludeerde men dat de Hunneschans ooit een kolossaal bouwwerk geweest moest zijn. Bij de wal vond men de greppel en ijzerresten terug van een dubbele rij zware palissades (een aaneengesloten rij van in de grond geslagen palen of staken) Tussen deze palissades heeft waarschijnlijk ooit een grote hoeveelheid zand gelegen die ooit te samen met de palissades een ruim 6 meter dikke borstwering hebben gevormd. De gracht die voor de wal liep moest volgens de onderzoekers ooit veel dieper zijn geweest en was waarschijnlijk gevuld met water uit het Uddelermeer, waarvan het waterpeil ooit 1,7 meter hoger heeft gestaan.
|
|
Ook vond men de op enkele meters diepte de restanten, bestaande uit palen en de palissade van een poortgebouw terug op een plek waar tegenwoordig geen doorgang meer is tot de schans. Aan de hand van een groot aantal ijzeren spijkers en aardewerken scherven die werden gevonden ging men er vanuit dat de Hunneschans omstreeks het jaar 600 door de Saksen is aangelegd en heeft voortbestaan tot ongeveer de 10e eeuw na christus. Mede als bewijsvoering voor deze datering waren een intact kannetje, een zilvermuntje, wapentuig, en nog andere voorwerpen die uit die tijd kwamen. Ze kwamen echter ook tot de zelfde conclusie als de onderzoeker in 1843 dat er duizend jaar voor de oprichting van de schans een andere bevolking heeft gewoond. Ook toen was er een rondlopende versterkingsmuur die echter geheel ineen was gevallen en later gedeeltelijk is overbouwd door de Saksen. Uit dit verre verleden werd onder andere zeer mooie klokurn gevonden, diverse schreven en diverse bewerkte vuurstenen voorwerpen. In de noordwesthoek werd een klein huttendorpje gevonden waarvan een aantal komvormige uitgravingen zijn teruggevonden waarboven zich vermoedelijk de hutten bevonden. Dicht daarbij werden ook een aantal graven gevonden met het zelfde typische aardewerk wat ook in Drenthe is gevonden en kenmerkend is voor de oudste bewoners van ons land. Maar de hoofdconclusie van het onderzoek was de de Hunneschans een Saksische burcht was uit de 7e eeuw.
|
|
Tijdens het onderzoek in 1908 welke is uitgevoerd onder leiding van de Heer Holwerda werden er binnen de schans twee soorten Saksische woningen ontdekt en diverse ronde brandplaatsen. Bij elke brandplaats bevond zich een paalgat waarna de conclusie trok dat over de brandplaatsen ooit tentvormige hutten hebben gestaan. Verder gaven de regelmatige paalgaten zeer duidelijk de plaats aan van veelhoekige huizen die ooit binnen de schans waren gebouwd en uit hout en leem bestonden. Bij enkele van deze huizen werden ook graven gevonden met overblijfselen van geraamtes in gehurkte houding.
 |
| Uitsnede Google Earth |
Na de oorlog is er nog meermaals archeologisch onderzoek gedaan naar de Hunneschans waarna men tot de nu geldende volgende conclusies is gekomen:
Rond het Uddelermeer hebben in de prehistorie reeds mensen gewoond die verantwoordelijk zijn voor de naast gelegen grafheuvels. Deze mensen behoorde tot de Klokbekercultuur en leefde hier zo'n 1700 tot 2000 jaar voor christus. De Hunneschans zelf is in de 10e eeuw aangelegd en het water uit het meer stond toen tot aan de ringwal. Ook de gracht om de ringwal heen was gevuld met water. De Hunneschans had toen slechts één toegang en de tweede toegang dateert uit de 19e eeuw. Uit de 10e zijn ook geen duidelijke sporen aanwezig dat er in de schans toen woningen stonden. In de 13e eeuw is de ringwal verhoogd en verbreed tot ongeveer zijn huidige afmeting. Ook de poort is toen verbeterd en kreeg een monumentale status met vier zware houten zuilen. In die tijd zijn er binnen de schans ook enkele woningen woningen en schuren gebouwd.
|
|
De kern van het verhaal blijft een beetje dat er in 150 jaar door verschillende archeologen onderzoek is gedaan en min of meer allen tot een andere conclusie zijn gekomen. Wellicht word er in de toekomst nogmaals onderzoek gedaan en komt men weer tot een andere conclusie. Hoe het ook zij, het is een prachtige plek met een rijke historie waar we erg zuinig op moeten zijn.
Overveluwsch Weekblad - 20 juli 1912
Wikipedia - Hunneschans
Over de oudste Vaderlandsche schansen, bepaaldelijk de Huneschans aan het Uddeler-meer 1843
Nederlandsch Magazijn ter verspreiding van Algemeene en nuttige kundigheden 1844