Hoe het Engenlanderholt aan haar naam is gekomen is niet bekend. Een mogelijk antwoord is dat het afkomstig is van de Germaanse stam de Angelen die ooit deze streek bewoonde. Deze stam leefde hoofdzakelijk in het noorden van Europa en zijn in de vroege middeleeuwen omstreeks de 5e vertrokken van Groot-Brittannië waar het tegenwoordig Engeland haar naam aan dankt. Een andere mogelijke verklaring over hoe het Engelanderholt aan haar naam is gekomen luid dat het een verbastering is van Enken-land omdat het terrein grenst aan de Beekberger enk. Welke theorie ook van toepassing is, een vast staand feit blijft dat het een zeer oude plek is die ooit van grote betekenis was voor de toen levende mensen. Het kan dan ook bijna niet anders dan dat het gebruik van dit gebied terug gaat naar een tijd ver voor de eerste vermelding uit de 9e eeuw. Of het echt zo is valt tot op heden nog niet te bewijzen maar het is heel goed mogelijk dat het Herenhul in de Oudheid een Germaans heiligdom is geweest waar men de goden vereerde, vergaderde en rechtsprak.
 |
| Uitsnede van een kaart uit circa 1900 van het Engenlanderholt. Het Herenhul is de eivorm waar 30 bij staat. (Bron: topotijdreis.nl) |
Het Herenhul
Het Herenhul is een 93 meter hoge (boven NAP) heuveltop op het Engelanderholt of Bruggelen. Bruggelen zou een verbastering zijn van het Oudnederlandse woord Braclog, een benaming die we in de oudste vermelding van het bos uit het 801 na christus terug vinden en mogelijk een verwijzing is naar kreupelhout en of struikgewas. Een andere theorie verteld dat Engeland is afgeleid van Hollerland en dat Holler weer een verwijzing is naar de Germaanse moedergodin Holda. Holda woonde in de onderwereld (dodenrijk) en haar rijk kon men bereiken via een bron. Volgens de oude taal zou men Brac kunnen vertalen als braakliggend en Log of loch als gat, opening of holte. Men zou met Braclog dus een braakliggende toegang of bron tot het dodenrijk van Holda kunnen bedoelen. Mogelijk heeft men het dan over de bron van de Oude Beekbergse Beek. De naam Herenhul is hoogstwaarschijnlijk een benaming uit een veel latere tijd en zou een referentie zijn naar de hoge heren die in de middeleeuwen op deze hul (heuvel) samen kwamen om te vergaderen.
|
|
Het Veluws Hogergerechtshof
Men vermoed dat het Herenhul één van eerste en oudste vergaderplekken is geweest van na de Germaans / Romeinse tijd. Zoals reeds gemeld kwamen waarschijnlijk de Germaanse volkeren hier al te samen om te vergaderen en om recht te spreken. Vermoedelijk is hieruit voortgevloeid dat de Maalmannen op deze plek het zelfde deden tussen de 7e en 9e eeuw. De eerste officiële vermelding dat er bij de Herenhul recht werd gesproken dateert uit 1243 en is een zaak omtrent overdracht van ontroerend goed. Vanaf dit punt zijn er circa 400 vonnissen bekend welke zijn uitgesproken op het Herenhul en vermeld staan in zogenoemde klaarboeken. Het grootste deel van de vonnissen zou echter dateren uit de 15e eeuw. Over het Hogergerecht op de Herenhul is veel geschreven wat u onder anderen hier en hier kunt terug lezen.
|
|
In het kort komt het op het volgende neer. Op het Herenhul kwamen in de middeleeuwen één keer in de zoveel tijd de Hertog van Gelre, ridders, edelen, en andere afgevaardigden van de Gelderse steden te samen om te vergaderen en om recht te spreken. Het Herenhul was toen der tijd een kale heuvel die van grote afstand al te zien was. Mogelijk heeft men voor deze plek gekozen omdat het in het hart van de Veluwe ligt en er diverse belangrijke wegen te samen kwamen en dus goed bereikbaar was. Bovendien lag het Herenhul in het hart van de Veluwse ijzerindustrie. Hier werden echter niet alle zaken behandeld maar alleen de zaken die in hoger beroep waren gegaan. Vermoedelijk heeft men op het Herenhul tot circa 1620 recht uit gesproken onder de blote hemel. En is daar door niet alleen één van de oudste gerechtsplaatsen maar ook een plek waar dit voor het laatst onder de blote hemel in de vrije natuur gebeurden. En hiermee heeft het Herenhul een afsluitende functie gehad van een duizenden jaren oud gebruik om op een bijzondere plek in de natuur onder de blote hemel recht uit spreken.
Tegenwoordig doet weinig meer herinneren aan de historische geschiedenis van deze locatie. De heuvel valt door alle bomen weg in het landschap en het geraas van langs denderende auto's op de naast gelegen snelweg doet de mystieke plek alles behalve eer aan. Eigenlijk valt er van de gehele geschiedenis niks terug te vinden behalve de grote zwerfkei die ter markering in de 20e eeuw is neergelegd. Een bordje met wat tekst en uitleg over de historie mag dan ook eigenlijk niet ontbreken wat wel het geval is.