Ergens op het Beekhuizerzand ligt een kei. Het is niet zo maar een kei maar een prachtige granieten zwerfkei die hier ooit eens tijdens één van de laatste ijstijden wellicht geheel toevallig is neer gestreken. Op zich niet heel bijzonder hoor ik u denken, er zijn immers vele grote keien vanaf de Scandinavische landen naar Nederland vervoert. Wat de kei wel bijzonder maakt is de locatie waar deze zich bevind, maar weinig Veluwse zwerfkeien hebben de tand des tijds immers overleeft. De meeste zijn dan ook lang geleden al verplaatst om ergens geheel zonder enig besef een oprit sieren. Of nog erger ze zijn tot gruis verpulverd om te dienen als weg verharding. Dat deze steen dan ook nog lekker in het zonnetje ligt en wel in de vrije natuur mag dan ook een klein wondertje heten.
De Beekhuizer Kei
Een fijne plek om na een lange wandeling even tot rust te komen.
De steen ligt nog altijd gedeeltelijk onder de grond.
Een aarde walletje.
Archeologische vindplaats
Wij hebben de steen ooit ontdekt toen we op een zonnige middag bewerkte vuursteentjes aan het zoeken waren op het Beekhuizerzand. Het Beekhuizerzand is een circa 200 hectare grote zandverstuiving ten oosten van Harderwijk. Het gebied kent een rijke geschiedenis die terug gaat naar de tijd van de Trechterbekercultuur, om vervolgens via middeleeuwse akkers een militair oefenterrein te worden wat het nog altijd gedeeltelijk is. Gelukkig worden er telkens minder militaire gespot en krijgt de natuur die overigs een lange tijd gebukt ging onder het militair gezag nu weer de overhand.
De locatie van de steen en het vermoedelijke Trechterbeker grafveld.
Aan de hand van de archeologische vondsten kunnen we het Beekhuizerzand in 5 plekken verdelen die naar alle waarschijnlijkheid dienst hebben gedaan als woonplek of als grafveld. Die locatie die we hier bespreken en staat afgebeeld op bovenstaand kaartje is waarschijnlijk een grafveld geweest. De eerste keer dat hier archeologisch onderzoek is verricht vond plaats in 1960 waarbij onder andere Trechterbekeraardewerk aan het ligt kwam. In 1964 heeft men het terrein nogmaals onderzocht waarbij wederom Trechterbekeraardewerk uit de grond kwam waaronder enkele amforen. Men ging er toen vanuit dat het terrein waarschijnlijk een grafveld is geweest van een verderop gelegen nederzetting. In de jaren 70 is het terrein meerdere malen door amateurs afgezocht waardoor diverse vuursteen artefacten zijn gevonden daterend uit het Mesolithicum en Neolithicum. Ook trof men een kuil aan met daarin verkoold graan en diverse aardewerkscherven uit de IJzertijd. En tot slot zijn er vondsten gedaan van aardewerk die te dateren zijn uit de middeleeuwen. Aan de hand van deze vondsten kon men concluderen dat er in de middeleeuwen mogelijk een akkercomplex heeft gelegen waar waarschijnlijk her en der nog wat sporen van zijn terug te vinden in de vorm flauwe aarde walletjes. Ook hier is men gedwongen geweest het gebied te verlaten door opkomend stuifzand als gevolg van roofbouw.
De steen ligt te midden van een soort inham.
Rare heuveltjes rondom de steen.
Of er een relatie bestaat tussen de oude bewoners van het Beekhuizerzand en de grote steen is niet bekend. We kunnen enkel gissen, maar het zou goed mogelijk zijn dat de steen iets van doen had met de voorouderverering in de tijd toen de Trechterbekercultuur deze plek (mogelijk) als begraafplaats gebruikte. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat de steen ooit een grenssteen is geweest waarvan vermoedens bestaan dat er ooit een groot aantal langs de rand van dit gedeelte van de Veluwse heide hebben gelegen. Maar wellicht is de steen ook wel gewoon een steen die nooit van enig nut is geweest voor de oude volkeren die hier leefde. De plek zelf is wel opvallend en wijkt af van het overige gebied. Er liggen namelijk diverse opvallende heuveltjes in het landschap waarvan het lijkt of deze hier eigenlijk niet thuis horen en dus ooit kunstmatig moeten zijn aangelegd. Echter valt er geen enkel logische verband te ontdekken tussen de heuveltjes en lijken ze willekeurig het landschap te sieren. De steen zelf ligt in een soort verlaagde kleine zandverstuiving welke omringd word door een nog slecht zichtbaar zijnde aarde wal. De militaire zandweggetjes die op bovenstaand kaartje nog aanwezig zijn zijn inmiddels verdwenen en het terrein is terug gegeven aan de natuur. Toch zal het oplettende oog bemerken dat het stukje natuur iets bijzonders heeft waarvan het mysterie nog in nevelen gehuld is.
